20 listopada 1921 r. odbyło się zebranie gospodyń w domu parafialnym w Zdunach w celu założenia Koła Gospodyń Wiejskich. Zebranie zorganizował Pan Tomasz Wróbel i wyjaśnił cel zebrania po czym zarządzono zapis na członkinie, których zapisało się 29.
Następnie przystąpiono do wyboru zarządu, gdzie zostały powołane następujące członkinie: na prezesa powołano Wiktorię Dzierżkową, na zastępczynię Wiktorię Minich, sekretarką Weronikę Śniadałową, skarbniczkę Katarzynę Dałek, członkinie zarządu Katarzynę Tarkowską, komisja rewizyjna Elżbieta Żebrowska, Katarzyna Białasówna, dwóch zastępców Katarzyna Wróbel i Anna Jarocina.
Postanowiono urządzać zebrania ogólne w każdą trzecią niedzielę miesiąca, zebrania zarządu w drugą niedzielę miesiąca. Na ten niniejszy protokół zakończono i podpisano. Wiktoria Dzierżkowa, Katarzyna Białas, Maryjanna Dałek, Katarzyna Tarkowska, Wiktoria Klimkowska, Wiktoria Minich, Weronika Śniadałowa, Katarzyna Wielemborek. (książkę Gospodyń Wiejskich i książkę kasową oddano Pani Dzierżkowej).
Protokół ten łącznie z założycielkami wymienia jednak tylko 13 nazwisk i są to kobiety: Wiktoria Dzierżek, Katarzyna Dałek, Katarzyna Tarkowska, Katarzyna Jarkowska, Anna Jarocina (z Szymanowic), Katarzyna Wróbel, Wiktoria limkowska, Katarzyna Wielmborek (ze Strugienic), Weronika Śniadałowa, Elżbieta Żebrowska (ze Świąc), Katarzyna Białas (z Maurzyc), Katarzyna Białasowa, Maryjanna Dałek (miejsce zamieszkania nieustalone). Miejsce zamieszkania tych Pań ustalił Pan Krzysztof Józef Guzek, dzięki informacjom od Pani Józefy Bogusz-Dzierżkowej.
Znamienna jest obecność na założycielskim zebraniu Tomasza Wróbla (ze Strugienic) w latach 1919-1922. Pan Wróbel był nie tylko posłem, ale znanym działaczem społecznym oraz bratem Wiktorii Dzierżkowej (z Wróblów).
Postać Pani Wiktorii jest dość znana na terenie naszej gminy. Urodziła się 19 grudnia 1885 roku w Strugienicach. Zmarła 16 lipca 1961 roku w Łowiczu. W latach 1937-1939 pełniła funkcję członkini Komisji Rewizyjnej przy Centralnej Organizacji KGW w Warszawie, była również uczestniczką Komitetu do spraw kultury Wsi w Warszawie. Podczas II wojny światowej brała udział w Batalionach Chłopskich.
Po zakończeniu wojny była aktywna społecznie na terenie Zdun i Łowicza. W 1957 roku została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Tak wspomina śmierć Wiktorii Dzierżkowej synowa Józefa Bogusz-Dzierżkowa w swojej książce „Szerokie pola, ludzkie drogi”. „16 lipca zmarła nagle na wylew matka Wiktoria. Babcia Wiktoria leżała w trumnie ubrana w łowicki wełniak, który nosiła całe życie z godnością i poczuciem własnej ludzkiej wartości”.
Druga z założycielek Wiktoria Minich, dzięki informacjom od Pana Krzysztofa Józefa Guzka wiemy, że pochodziła z mieszczańskiej jak na owe czasy rodziny Michalskich z Sochaczewa. Jak wynika z zachowanych w rodzinnym archiwum dokumentów jeszcze przed wybuchem I Wojny Światowej wraz z mężem Józefem Minichem założyła pierwsze na terenie ówczesnej gminy Bąków, oficjalnie zarejestrowaną firmę prywatną (skład materiałów opałowych i budowlanych „Victoria”) zlokalizowaną w centrum Zdun Kościelnych. Skład ten funkcjonował ponad 50 lat.
W roku 1938 Wiktoria Minich została doceniona przez lokalne społeczeństwo w postaci nadania jej drugiego w kolejności tytułu Honorowego Członka Straży Ogniowej Ochotniczej w Zdunach. Była więc ona nie tylko działaczką w Kołach Gospodyń, ale także w Straży Ogniowej. Prowadziła również własną firmę i miała ogromny wpływ na podniesienie szeroko rozumianej kultury ludowej na terenie ówczesnej gminy Bąków.
Wiktoria Minich zmarła 15 maja 1960 roku i została pochowana w rodzinnym grobie na cmentarzu parafialnym w Zdunach.
Dalsze losy pierwszego Koła Gospodyń Wiejskich w Zdunach nie są znane.
W 1934 roku KGW w Szymanowicach wyodrębniło się z KGW w Zdunach i stało się samodzielnym kołem. W ślad za tą wsią poszły inne miejscowości (Wierznowice, Dąbrowa, Strugienice, Złaków Borowy, Bąków Dolny i Górny, Urzecze).
W działalności KGW tak przed wojną jak i po wojnie głównie kierunki to: prowadzenie różnego rodzaju konkursów uprawowych, kursów żywieniowych oraz krawieckich, przetwórstwa owocowo-warzywnego i przetworów mięsnych. W ramach KGW organizowano opiekę nad dziećmi w okresie żniw. Kobiety same zajmowały się gotowaniem w dziecińcach lub kolejno przynosiły już przygotowany obiad w domu.
Inna forma działalności to organizowanie występów artystycznych. Szeroką działalność w tej dziedzinie po II Wojnie Światowej przejawiały członkinie KGW Szymanowice, które w tym okresie pod kierownictwem Józefy Dzierżek wystawiały sztuki pt. „Chata za wsią”, „Wesele Łowickie”, „Żyd w beczce”, „Zatruta kiełbasa”. Z podobną inicjatywą wystąpiły kobiety w Bąkowie Dolnym, gdzie główną organizatorką była Rozalia Wielemborek.
Członkinie kół przyczyniły się do wielu posunięć gospodarczo-komunalnych związanych ze wsią. I tak KGW w Szymanowicach przyczyniło się do budowy remizy strażackiej w tej wsi. Z podobną inicjatywą wystąpiły kobiety w Strugienicach, Wierznowicach, Bogorii, Bąkowie, Łaźnikach, Złakowie. W Zalesiu KGW dzięki swej daleko posuniętej inicjatywie i szeroko rozwiniętej działalności z funduszu koła zakupiły cegłę i wapno na budowę domu ludowego. W większości kół kobiety zakupiły serwisy, które stanowią własność tych kół. W przypadku zapotrzebowania były wypożyczane na wesela za odpłatnością, która stanowiła dochód koła.
Składy zarządów po zawiązaniu się kół po II Wojnie Światowej (1959).
Zduny Wieś – przewodnicząca i wiceprzewodnicząca – Koza Janina Żabka Eugenia, sekretarz – Frankowska Sabina, skarbnik – Surma Katarzyna.
Zduny Nowe – przewodnicząca i wiceprzewodnicząca Świerzyńska Stanisława i Gałaj Maria, sekretarz – Zydorczuk Irena, skarbnik – Dębska Irena.
Wiskienica Dolna – przewodnicząca i wiceprzewodnicząca – Dałek Helena i Sałuda Kazimiera, sekretarz – Koperska Stanisława, skarbnik – Dudkiewicz Stefania.
Rząśno – przewodnicząca i wiceprzewodnicząca Korlińska Maria i Rybus Julia, sekretarz – Koczewska Alina, skarbnik – Kaźmierczak Maria.
Retki – przewodnicząca i wiceprzewodnicząca – Grzegora Irena i Sosnowska Helena, sekretarz – Muras Maria, skarbnik – Muras Zofia.
Bąków Górny – przewodnicząca i wiceprzewodnicząca – Kaczmarek Marianna i Wielemborek Jan, sekretarz – Kowalska Helena, skarbnik – Rosiak Maria.
Szymanowice – przewodnicząca i wiceprzewodnicząca – Dzierżek Wiktoria i Guzek Maria, sekretarz – Wójcik Natalia i Pierzchała Maria, skarbnik – Jarota Maria.
W związku z 3-krotną reorganizacją administracyjną liczba kół zmieniała się i tak w pierwszym okresie, który trwał do roku 1954 było 28 kół. Po reorganizacji w roku 1955, w związku ze zmniejszeniem liczebności wsi, w rejonie działania Gromadzkich Rad Narodowych zmniejsza się również ilość Kół Gospodyń. W tym okresie istnieją koła we wsiach: Zduny Wieś, Zduny Nowe, Szymanowice, Łaźniki, Jackowice, Maurzyce, Strugienice, Wierznowice.
W 1973 roku następuje nowa reorganizacja. W wyniku połączenia Gromadzkich Rad Narodowych Zduny, Złaków, Bąków powstaje gmina Zduny, która swym zasięgiem obejmuje 24 wsie, a w nich istnieją 22 koła.
W 2021 roku funkcjonuje 16 czynnie działających kół.
Oto ilości członkiń w poszczególnych kołach:
Bąków Dolny – 38
Bąków Górny – 49
Bogoria Dolna – 22
Bogoria Górna– 42
Jackowice Wieś – 20
Jackowice Sp. Prod. – 20
Łaźniki– 29
Maurzyce– 19
Rząśno – 47
Retki – 32
Strugienice– 76
Szymanowice– 25
Urzecze – 53
Wierznowice – 21
Wiskienica Dolna – 38
Wiskienica Górna – 32
Zalesie – 17
Złaków Borowy – 84
Złaków Kościelny – 59
Złaków Nowy – 23
Zduny Wieś – 41
Zduny Nowe – 54
Ogółem liczba członkiń w tych kołach wynosi 841.
Do długoletnich przewodniczących kół należą: Charążnka Józefa – Bogoria Dolna, Stachurska Lucyna – Urzecze, Wielemborek Janina – Bąków Górny, Błaszczak Aniela – Wierznowice, Workowska Danuta – Złaków Borowy, Świerzyńska Stanisława – Zduny Nowe, Warzywoda Janina i Wilk Urszula – Strugienice, Szeląg Maria – Wiskienica Dolna, Siewiera Aniela – Maurzyce, Włodarczyk Maria – Zalesie, Markowska Jadwiga – Łaźniki, Kunikowska Józefa – Wiskienica Górna, Ambroziak Danuta – Złaków Kościelny, Grzyb Genowefa – Szymanowice.
Maurzyce – przewodnicząca Siewiera Aniela, sekretarz – Słupska Janina, skarbnik – Świdrowska Maria.
Jackowice – przewodnicząca Wójcik Alicja, wiceprzewodnicząca Burzykowska Barbara, sekretarz Cieślak Anna, skarbnik przewodnicząca Wrona Lucyna.
Wierznowice – przewodnicząca Błaszczak Aniela, wiceprzewodnicząca Miziołek Aniela, sekretarz Pilich Alina, skarbnik Zbrożek Alicja.
Złaków Kościelny – przewodnicząca Danuta Ambroziak, wiceprzewodnicząca Genowefa Wrona, sekretarz Miziołek Władysława, skarbnik Bogusz Józefa.
Zduny Nowe – przewodnicząca Gajda Wanda, wiceprzewodnicząca Guzek Zofia, sekretarz Miziołek Janina, skarbnik Kowalczyk Maria.
Zduny Wieś – przewodnicząca Żabka Eugenia, sekretarz Frankowska Sabina, skarbnik Guzek Aniela.
Złaków Borowy – przewodnicząca Workowska Danuta, wiceprzewodnicząca Grzegora Irena, sekretarz Świdrowska Maria, skarbnik Dubiel Zofia.
Złaków Nowy – przewodnicząca Pietrzak Anna, wiceprzewodnicząca Dobrogowska Irena, sekretarz Borkowska Helena, skarbnik Tomczak Ewa.
Bąków Dolny – przewodnicząca Wiechno Józefa, sekretarz Wielemborek Rozalia, skarbnik Wielemborek Helena.
Bąków Górny – przewodnicząca Wielemborek Janina.
Bogoria Dolna – przewodnicząca Charążka Józefa, wiceprzewodnicząca Białas Maria, sekretarz Skwarna Maria, skarbnik Surma Alina.
Szymanowice – przewodnicząca Grzyb Genowefa, sekretarz Bejda Maria, skarbnik Surma Alina.
Bogoria Górna – przewodnicząca Jaros Julia, wiceprzewodnicząca Ciesielska Helena, sekretarz Materek Stanisława, skarbnik Warzywoda Maria.
Rząśno – przewodnicząca Markowska Daniela, wiceprzewodnicząca Dałek Maria, sekretarz Wojda Zofia, skarbnik Karasiewicz Genowefa.
Łaźniki – przewodnicząca Markowska Jadwiga, wiceprzewodnicząca Gajda Maria, sekretarz Bogusz Lucyna, skarbnik Ptaszyńska Stefania.
Retki – przewodnicząca Drzewiecka Józefa, wiceprzewodnicząca Madanowska Zofia, sekretarz Zielińska Maria, sekretarz Wieteska Helena.
Wiskienica Dolna – przewodnicząca Szeląg Maria, sekretarz Idzikowska Krystyna, , skarbnik Łąpieś Teresa.
Zalesie – przewodnicząca Włodarczyk Weronika, wiceprzewodnicząca Kołaczyńska Maria, sekretarz Kołaczyńska Janina, skarbnik Matuszewska Maria.
Wiskienica Górna – przewodnicząca Stępień Teresa, sekretarz Koperska Teresa, skarbnik Kowalska Janina.
Strugienice – przewodnicząca Warzywoda Janina, sekretarz Gajda Janina, skarbnik Milewska Maria.
Urzecze – przewodnicząca Stachurska Lucyna, wiceprzewodnicząca Stachurska Felicja, sekretarz Golis Emilia, skarbnik Milczarek Alina.
Sp. Prod. Jackowice – przewodnicząca Wójcik Zofia, wiceprzewodnicząca Głowacka Stanisława, sekretarz Siurek Teresa, skarbnik Szcześniak Zofia.
W okresie od 1973 roku Koła Gospodyń ze wsi: Zduny, Jackowice, Urzecze, Złaków Kościelny brały udział w przygotowaniach dożynek gminnych. W roku 1973 dożynki gminne były przygotowane przez młodzież ze Zdun, Urzecza i Złakowa Kościelnego. Wieniec dożynkowy upleciony został przez członkinie KGW Zduny Nowe, natomiast część organizacyjną i zabawę dożynkową przygotowały członkinie KGW Jackowice. Krystyna Kopa oraz Tadeusz Solarek opracowali części artystyczną.
W roku 1974 członkinie KGW wzięły udział w konkursie ogródków kwiatowych oraz warzywnych. Uczestniczyło 134 członkiń w 12 zespołach konkursowych. Pierwszą nagrodę zespołową i sumę 1000 złoty otrzymało KGW Bąków Dolny. Natomiast nagrody pieniężne indywidualnie otrzymały: Charążka Maria ze Zdun Nowych – 500 zł oraz Alina Kaźmierczak ze Złakowa Borowego – 300 zł.
W konkursie „Więcej mleka wysokiej jakości” wzięło udział 13 zespołów konkursowych, w których uczestniczyło 144 członkinie, uzyskując przeciętną punktację 85,7 punktu na 100 możliwych. W związku z taką punktacją Rząśno otrzymało pierwsze miejsce z ilością 89 punktów, drugie miejsce Retki z 88,7 punktów, trzecie miejsce Wiskienice z 88,4 punktami. Jest to punktacja na szczeblu gminy.
W roku 1973 zorganizowano 7 dziecińców, w których opieką objętych było 162 dzieci. Natomiast w roku 1974 zorganizowano 4 dziecińce z 109 dziećmi (ze względu na ograniczone fundusze zmniejszono ilość dziecińców).
Zorganizowano też w latach 1973 oraz 1974 kursy żywieniowe oraz przetwórstwa owoców i warzyw. Przeprowadzono pogadanki na temat zdrowia kobiety oraz zorganizowano spotkanie kobiet z rejonu gminy Zduny z ginekologiem. W spotkaniu tym uczestniczyło 151 kobiet.
Podjęto liczne zobowiązania na rzecz środowiska dla uczczenia XXX-lecia PRL. Zobowiązania podjęły koła: Bogoria Górna, Wiskienica Górna, Wierznowice, Bąków Dolny, Sp. Prod. Jackowice, Jackowice Wieś, Łaźniki, Retki, Złaków Kościelny, Zduny Nowe, Bąków Górny, Wiskienica Dolna. Podjęto m.in. także czyny produkcyjne pod hasłem „Każda członkini koła zwiększy tucz trzody chlewnej o jednego tucznika”.
Zorganizowano liczne wyjazdy zbiorowe na wycieczki krajoznawcze, od teatru i na rewię oraz ośrodka Doświadczalnego w Bratoszewicach i Instytutu Sadownictwa w Skierniewicach. Zorganizowano Dożynki Gminne przez KGW w Wiskienicy Górnej przy udziale miejscowej straży i młodzieży.
XXV-lecie istnienia Koła Gospodyń Wiejskich uroczyście obchodzone były we wsi Wierznowice. Z tej okazji wręczono dyplomy uznania długoletnim działaczkom. Wręczenia dokonał naczelnik gminy. Dyplomy otrzymały: Guzek Maria, Fabiańska Maria, Błaszczak Aniela, Miziołek Aniela.
Członkinie KGW Łaźniki w czynie społecznym odremontowały Dom Ludowy, wymyły okna i uporządkowały plac przed budynkiem, posadziły róże na klombie i pomagały przy budowie drogi. W pracy wyróżniały się: Markowska Jadwiga, Gajda Maria i kilka innych.
Z podobną inicjatywą wystąpiły kobiety w Strugienicach, Retkach, Zdunach Wsi. Członkinie KGW w Złakowie Kościelnym zbudowały przystanek PKS.
Członkinie KGW brały udział w licznych szkoleniach podnoszących kwalifikacje zawodowe. Prowadzone były szkolenia specjalistyczne dla kobiet oraz w latach 1974-1976 dwuletni kurs kwalifikacyjny we wsiach Złaków Kościelny i Zduny Nowe dla uzyskania tytułu wykwalifikowanego rolnika. Łącznie przeprowadzono 17 szkoleń dla kobiet, w których uczestniczyło 390 osób, zaś nowości wprowadziło 810 osób.
W latach 80. i 90. program działalności kobiet tylko nieznacznie odbiegał od dotychczasowego. Pewną zmianą były systematyczne wyjazdy na różnego rodzaju szkolenia i pokazy żywnościowe.
Dziś Koła Gospodyń Wiejskich to organizacja stanowiąca liczącą się bazę samorządu rolniczego, która może podejmować szereg działań gospodarczych i społecznych na wsi. Aktywność zawodowa kobiet dotyczy wykonywanych przez nie funkcji zarówno tradycyjnych: rola matki, gospodyni domowej, producentki rolnej jak i współczesnym: organizator biznesu, działalności społecznej. Koła reprezentują interesy kobiet żyjących na wsi i działają na rzecz poprawy życia na wsi. Ich program działalności wynika głównie z potrzeb wsi i rolnictwa. Obecnie jest stale dostosowywany do zmieniających się warunków oraz wzbogacany o nowe działania. Obecnie na terenie gminy Zduny działa czynnie 16 kół.
Informacje o działalności poszczególnych kół przygotowane przez przewodniczące na podstawie informacji z kronik i protokołów zebrań.